Á að gera bændum kleyft að slátra heima? Þjóðhagslega hagkvæmt að mínu mati.

Ég las um þetta í Bændablaðinu fyrir skömmu. Þar sem var talað um að reglur um heimaslátrun væru of þröngt túlkaðar. Svo las ég þessa grein á forstíðu Blaðsins s.l. föstudag.

Þar sem ég gat ekki fundið blaðið á netinu endur skrifaði ég hana og biðst velvirðingar ef eitthvað er ekki rétt í stafsetningu, en innihaldið er rétt með farið.

Vilja slátra heima
Bændur skoða möguleika á að slátra heima og selja kjötið.
Tækifæri tengd mararferðamennsku. Hægt að leyfa ferðamönnum að fylgjast með kjötinu “frá haga til maga”.

Heimaslátrun.

 Meginland Evrópur er fjöldi bóndabýla með heimaslátrun.

 Þar er löggjöf ESB um slátrun túlkuð með öðrum hætti en gert er á Norðurlöndum.

 Það gerir það að verkum að þar er t.d. hægt að nýta kunnáttu dýralækna með hagkvæmari hætti en hér er gert.

Bændasamtök Íslands skoða nú möguleika á því að endurtúlka gildandi reglur frá Evrópusambandinu, þannig að hægt verði með hagkvæmari hætti að setja upp lítil sláturhús á bóndabæjum hér á landi og selja kjötið.
“Í heimaslátrun eru fólgin tækifæri tengd matarferðamennsku, það er alveg klárt”, segir Árni Jósteinsson, starfsmaður verkefnisins. “Heimaslátrun er forsenda þess að bændur geti unnið kjötið. Þeir gætu þá jafnvel boðið ferðamönnum upp á að fylgjast með ferli kjötsins þar til það er komið á diskinn – Frá haga til maga.”

Árni segist ekki reikna með því að heimaslátrun geri kjötið ódýrara til neytenda. “En það er von mín að bændur nái að skapa sér aukna og arðbærari vinnu með þessum hætti. Fræðilega séð geta bændur komið sér upp heimasláturhúsum hér á landi í dag, en vegna reglna frá ESB – eða a.m.k. eins og þær eru túlkaðar hér – er of kostnaðarsamt til að það borgi sig”, segir Árni.
Bændasamtökin hafa gerst aðilalr að norrænu verkefni, sem hófst er bændur frá hinum norrænu ríkjunum sáu í heimsókn sinni til Þýskalands og Austurríkis að þar eru reglur Evrópusambandsins sem snúa að sláturhúsum túlkaðar með öðrum hætti en á Norðurlöndum. “Þeir áttuðu sig á því að túlkun og framkvæmd laganna hér er kannski fullíþyngjandi fyrir þá bændur sem vilja stunda heimaslátrun”.

Samnýting lækna og moltugerð.
Árni segir einkum tvennt gera heimaslátrun of kostnaðarsama fyrir langflesta bændur hér á landi; túlkun reglna ESB um hvernig annars vegar skuli staðið að förgun sláturúrgangs og hins vegar eftirlit dýralækna, “Í stað þess að hvert sláturhús sé með dýalækni sem skoðar dýr fyrir slátrun og kjöt eftir slátrun, eins og hér er gert, er meiri samvinna á milli bænda í Austurríki og Þýskalandi”.
Þá eru Norðurlandaþjóðirnar að skoða möguleikann á að nota sláturúrgang til moltugerðar.
“Við það sparast flutningskostnaður til förgunarstöðvanna, auk gjaldsins sem stöðvarnar taka”.

Svo mörg voru þau orð.

Ég hef rætt hér á öðrum vettvangi um erfiða og langa flutninga með fé og aðra gripi landshluta á milli til slátrunar. Þar er oft um langan veg að fara og oft illa búið að skepnum. Til dæmis tveggja eða þriggja hæða bílar notaðir til að flytja fé. Mér er sagt að kýr hafi drepist á slíku ferðalagi, vegna þess að þær eru jafnvel fluttar á rimlapöllum, teknar beint úr fjósi á hlífðarlitla bílpalla.
Mér þykir skrýtið að dýraverndunarsamtök hafa ekki látið þetta mál til sín taka. Þar sem þetta er ómannúðlegar aðfarir við að flytja dýr, eða eiga þau ekki rétt á góðri meðferð af því að það á að slátra þeim ?

Þessi lausn væri því miklu vænlegri, því ég er viss um að margir bændur myndu vilja slátra fé sínu heima, og jafnvel taka sig saman um slíkt.
Það er margt sem mælir með þessu, eins og til dæmis nálægð bændanna við þéttbýliskjarna. Moltugerðin er einnig spennandi viðfangsefni og sparnað í flutningi og betri meðferð á skepnunum.

En svo má spyrja sig, hverjum er verið að hygla með þessum strangt til teknu reglum ? Greinilega ekki bændum. Það skyldi þó ekki vera að það væri verið að hygla sláturhúsaleyfishöfum. Það er heldur ekki verið að hugsa um fólkið út á landi sem býr lengst frá sláturhúsunum.
Ég vil skora á stjórnvöld að taka til endurskoðunar þessa reglugerð, og gera bændum kleyft að útbúa aðstöðu til heimaslátrunar. Ég er viss um að það mun mælast vel fyrir, og auk þess setur það fleiri stoðir undir bændur bæði hvað varðar búskapinn og svo ferðaþjónustuna.
Svo vil ég líka benda á að það stendur til að leggja af héraðsdýralæknisembætti, og þá setur þetta líka styrkari stoðir undir þá dýralækna sem vilja starfa úti á landsbyggðinni. Það er vandséð hvernig hinar fámennari byggðir eiga að halda dýralækni í sinni þjónustu, þegar embættin verða lögð niður. Það væri ef til vill tímabært að stjórnvöld gerðu grein fyrir því hvernig þau mál eigi að vera í framtíðinni.

Athugasemdir

[Þorsteinn Sverrisson, 3.9.2007 kl. 16:07]

Sæl Ásthildur.  Ég er alveg sammála.  Það er komin tími til að afnema þessar fáránlegu hömlur á heimaslátrun og heimaverkun bænda.  Það er ekki nóg með að þetta séu viðskiptaþvinganir, heldur er þetta líka eyðilegging á menningarverðmætum t.d. hefðum eins og að reykja kjöt, súrsa, svíða o.s.frv.  Sem betur fer hafa þessar hefðir lifað að einhverju leyti þrátt fyrir þessi bönn.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 3.9.2007 kl. 16:20]

Já einmitt, og það eru engin skynsamleg rök sem mæla með þessu.  Á mínu æskuheimili var slátrað; saltað, reykt og búið til allskonar matur. Soðið niður kjöt, slátur og lyfrarpylsa, súrsað og gert allt sem hægt er að gera úr einni kind.  Og ég heyrði aldrei talað um að neinn hefði dáið ef þessum völdum.  Ég vil skora á stjórnvöld að taka þetta til athugunar og greiða götu bænda í þessu efni. 

[Sigurður Þórðarson, 3.9.2007 kl. 16:27]

Sammála.

(Munið þið eftir stóra kleinumálinu fyrir ca 14 árum síðan, sem var af svipuðum toga  það var sum sé bannað að selja heimalagaðar kleinur en málið fór lengra og hin framtaksama húsmóðir vann að lokum sigur)

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 3.9.2007 kl. 16:55]

Þetta er í fyrsta lagi ofstjórnun og í öðru lagi hagsmunagæsla fyrir sláturhúsahafa.  Þeir hafa hag af því að bændur geti ekki slátrað heima.  En núna í allri umræðunni um að bjarga landsbyggðinni, þá er þetta eitt af því sem hægt er að gera, með engum tilkostnaði.  Vegna þess að þar mun einstaklingsfrumkvæðið ráða.  En þrýstihópurinn eru peningamennirnir sem eiga sláturhúsin, þeir vilja ekki missa spón úr aski.

[Steinunn Helga Sigurðardóttir, 3.9.2007 kl. 17:03]

ég er sammála, þá losna blessaðar kindurnar við fluttninga sem stressa þær upp blessaðar og geta dáið á heimaslóðum !

viltu fá stokkrósafræ úr garðinum mínum?

AlheimsLjós til þín i gegnum mig 

Steina

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 3.9.2007 kl. 17:07]

Já takk, það væri gaman.  Ég er enn að bíða eftir að fræin verði nógu þroskuð.  Knús til þín.  

[Kristín Katla Árnadóttir, 3.9.2007 kl. 18:37]

Ég er svo sammála þér.

[Jenný Anna Baldursdóttir, 3.9.2007 kl. 18:53]

Fyrirgefðu hvað ég er naum í svona landbúnaðarmálum en er ekki smá subbulegt að gera þetta heima hjá sér?  Ég skammast mín en þegar maður veit ekki rass... þá verður maður að spyrja.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 3.9.2007 kl. 20:02]

Það hefur tíðkast gegnum tíðina að slátra heima.  Allt þangað til sett voru lög um að banna heimaslátrun nema til eigin neyslu, held ég.  Málið er að ef þetta verður leyft, þá verður líka betra eftirlit með aðstöðu bændanna, þar gegna dýralæknar miklu hlutverki.  Þar sem stendur til að leggja niður hérðasdýralæknisembættinn þá verður þetta líka til að styrkja sjálfstæða dýralækna í að starfa í dreyfbýli.  Það hefur reyndar ekki komið fram mér vitanlega að neinn hafi dáið af neyslu afurða beint frá bónda.  Afi minn slátraði alltaf heima, og allir kotbændurnir í kring hér á Ísafirði, meðan hver og einn átti kindur, síðan var allt af skepnunni nýtt, saltað, reykt, pæklað og súrsað.  Ekkerg var við það að athuga.  Vonandi verður þetta leyft.  Það mun skipta máli fyrir bændurna.

[Ásdís Sigurðardóttir, 3.9.2007 kl. 20:22]

Veit um fullt af bændum sem slátra heima og láta ekkert stoppa sig. Sé ekki að það sé eitthvað verra en var í den, meira segja er örugglega meira hreinlæti í dag en var þá og ég er viss um að það dóu ekki margir af því að éta heimaslátrað.

[Solla Guðjóns, 3.9.2007 kl. 20:59]

Þarna eru á ferðinni brilljant hugmyndir og ég tala nú ekki um ef þessar löngu  fluttingar með blessaðar skeppnurnar leggðust af.

[Matthildur Ágústa Helgadóttir Jónudóttir, 4.9.2007 kl. 00:05]

Orð í tíma töluð Ásthildur.  Þessar reglur eru frekar skrítnar.  Það má ekki slátra nokkrum rolluskjátum heima en það má skjóta hreindýr upp á fjöllum og draga það heim , gera að því á hlaðinu og síðan eru afurðirnar fluttar hvert á land sem er án gæðaeftirlits.  Lömbin eru aftur á móti flutt í rándýrum bílum á milli svæða þar sem þeim er slátrað i sláturhúsum og ekki má flytja afurðirnar til baka nema eftir ströngum reglum.  T.d. getur bóndi ekki tekið til baka hausa af sínum lömbum til að svíða vegna reglna um sauðfjárveikivarnir en sami bóndi getur flutt hausa af hreindýrum á milli svæða án vandræða.

Þetta er ekki það eina vitlausa. Vissuð þið að þegar sauðfjárbóndi fær uppgjörið sitt frá sláturhúsinu er lambakjötið flokkað í tugi gæðaflokka og mis mikið borgað fyrir hvern og einn.  Í búðinni sér maður þessa flokkun aldrei.

Það væri þjóðþrifaverk að skoða þessi mál af skynsemi. 

[Ragnheiður , 4.9.2007 kl. 00:20]

Það er klukkan 13.00

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 4.9.2007 kl. 00:25]

Nákvæmlega Matthildur, ef ég man rétt var kjötið flokkar í 16 flokka, en þegar það kemur í búðina þá er ekkert slíkt á ferðinni.

Ég verð að segja frá bónda fyrir norðan nálægt Skagaströnd, hann hafði það fyrir sið þegar hann vantaði kjöt að plaffa eina rollu út um fjárhúsgluggann.  Þegar dýraverndunarsinnar komust í máli linntu þeir ekki látum fyrr en honum var alfarið bannað þetta. 
Og nú spyr ég; hvað er meira dýraplagerí að plaffa alsæla kind í haganum sem á sér einskis ills von, eða reka fé upp í bíl á aðra eða þriðju hæð, aka með hana fleiri klukkutíma þvert um landið og koma henni í sláturhús ?  Hvar eru dýraverndunarsinnar í því máli ? Ég hef HVERGI séð þá æmta eða skræmta yfir slíkum flutningum, ekki einu sinni þegar slíkur bíll ók út af og hvolfdi og margar skepnur dóu eða lemstruðust.  Ef þetta er ekki tvískinninungur þá veit ég ekki hvað. 

Og þetta er gott dæmi sem þú nefnir um hreindýrin Matthildur, það má líka segja um rjúpur, gæsir og alla villibráð.  Af hverju gilda önnur lögmál um þau dýr en dýr bóndans ?

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 4.9.2007 kl. 08:42]

Gott að vita Ragnheiður mín. 

[Arnbjörn (IP-tala skráð) 6.9.2007 kl. 11:36]

Maður sæji fyrir sér svona bændamarkað eins og tíðkast víðashvar erlendis
t.d á selfossi eða í nágreni, þar sem hægt er að kaupa vörur brint af bændum, kjöt reykt og eða óreykt, sultur o.s.f.v. og jafnvel vín. það er þá orðið meira kappsmál fyrir bændur að vanda framleiðslu sína, (ekki það að þeir sé ekki að gera það núna) en þegar fólk kaupir beint af bónda þá þekkir það vöruna betur ef ég keypti af bónda sem er með góðar vörur þá mundi ég alver öruggleg verða fastur viðskiptavinur. þessar reglur sem eru núna VERÐUR að breyta

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 6.9.2007 kl. 12:05]

Já sammála, þetta gæti orðið afar skemmtilegt og myndi hleypa nýju blóði í landbúnaðinn og veitir ekki af.  Mér er sagt að það sé einskonar svona bændamarkaður einhversstaðar rétt hjá afleggjaranum til Akraness, veit einhver um það?  Gaman væri að fá betri upplýsingar.  Ég fer sko þangað næst þegar ég á leið suður.