Afmælisræða og blaðagrein.

Ég hef verið að renna gegnum skjölin í tölvunni minni og rakst hér á tvær greinar.  Önnur er aðkomin, hin hugleiðing sem ég flutti árið 2004, í september þegar við hjónin héldum upp á 60 afmælin okkar, saman.

Hin er athygliverð grein eftir Jón Kaldal. 

 

Þær eru ólíkar þessar greinar, en sprottnar af sama meiði samt.

 

Dauðaskammtur úr apótekinu

 jón kaldal skrifar

Einn reyndasti yfirmaður löggæslumála í Bretlandi, Richard Brunstrom, lögreglustjóri í Norður-Wales, lagði til í haust að öll fíkniefni skyldu leyfð.Einn reyndasti yfirmaður löggæslumála í Bretlandi, Richard Brunstrom, lögreglustjóri í Norður-Wales, lagði til í haust að öll fíkniefni skyldu leyfð. Um leið hvatti hann stjórnvöld til að binda enda á misheppnað stríð gegn ólöglegum eiturlyfjum.Meðal ástæðna sem Brunstrom tiltók fyrir afstöðu sinni var að framboð eiturlyfja hefur aldrei verið meira og verðið lægra en nú þrátt fyrir sífellt harðari aðgerðir gegn eiturlyfjasölum.Brunstrom benti á að núverandi baráttuaðferðir dygðu alls ekki og hvatti til róttækrar endurhugsunar. "Ef baráttan gegn eiturlyfjum á að vera raunsæ en ekki siðræn, drifin áfram af siðfræði en ekki trúarsetningum, verður að hafna núgildandi bannstefnu sem er bæði óframkvæmanleg og siðlaus," sagði hann og vill að mótuð verði stefna sem miðar að því að lágmarka skaðann sem fíkniefni valda í samfélaginu.Lögreglustjórinn í Wales lagði fram hugmyndir sínar á sama tíma og birt var skýrsla um ástand fíkniefnamála í Bretlandi sem hluti af stefnumótunarvinnu til næstu ára. Það þarf ekki að koma á óvart að sjónarmið hans fengu lítinn hljómgrunn meðal yfirvalda sem boðuðu þvert á móti enn harðari aðgerðir af sama meiði og tíðkast hefur. Fleiri lögregluþjóna á götum úti, strangari landamæragæslu og fjölgun fangelsa til að taka við eiturlyfjasölum. En vandinn mun örugglega ekki minnka. Sagan segir okkur það."Eina vörnin sem dugar er styrkur unga fólksins til að segja nei. Það er alveg sama hvað við fjölgum í lögreglunni, það mun aldrei duga," sagði Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands, á blaðamannafundi í gær þegar hann kynnti forvarnadag sem haldinn verður um land allt næsta miðvikudag að hans frumkvæði.Með þessum orðum fangaði forsetinn í hnotskurn það atriði sem skiptir öllu máli þegar kemur að því að forða fólki frá því að verða háð fíkniefnum. Í þessum orðum er líka fólginn vísir að þeirri endurhugsun sem velski lögreglustjórinn kallar eftir.Ríkjandi hugsunarháttur snýst um að kalla yfirvöld til ábyrgðar fyrir fíkniefnavandanum og viðbrögð stjórnvalda um allan heim beinast að því að uppræta framboð efnanna. Vandamálið liggur þó ekki þar heldur í eftirspurninni. Þótt öllum kókalaufsökrum Suður-Ameríku og valmúaökrum Asíu yrði eytt þannig að kókaín og heróín fengist hvergi framar, þá hyrfu ekki fíknin úr manninum. Fíklarnir myndu leita uppi önnur efni. Fréttablaðið sagði í gær frá einum, sem líklega fékk sinn dauðaskammt eftir að hafa sprautað sig með rítalíni sem var keypt út á lyfseðil í apóteki.Baráttan verður að snúast um leiðir sem minnka líkurnar á því að fíklar verði til. Og íslenskar rannsóknir segja okkur að þær leiðir séu til staðar og séu ekki flóknar. Sú allra mikilvægasta er að foreldrar eyði tíma með börnum sínum, ein klukkustund á dag getur skipt sköpum. Það þarf að halda börnum við íþrótta- og tómstundastörf, og það þarf að forðast áfengi sem allra lengst. Ef lögð er rækt við þessi þrjú atriði eru innan við eins prósents líkur á að ungt fólk ánetjist fíkniefnum. Og takið eftir að lögreglan kemur þarna hvergi við sögu. Eða eins og forsetinn orðaði það: "Forvörnin felst í okkur sjálfum; hvorki foreldrar né samfélagið geta vísað ábyrgðinni á einhverja aðra."   

 

 

    

 

Hlýhugur?Það er orð sem maður skilur ekki fyrr en maður er orðin eldri en tvævetur.  Þegar maður er ungur, þá heyrir maður þetta orð, og það virkar mjög fjarlægt.  En það er ekki mjög langt síðan að ég fór að setja merkingu í þetta orð.  Hlýhugur, þegar maður loksins skilur það, þá segir það svo óendanlega margt.  Það segir að þegar maður finnur hlýhug, þá þýðir það það, að einhverjum þykir vænt um mann.  Hlýhugur kemur ekki út af engu, sá hugur er áskapaður, maður hefur unnið fyrir honum.  Enginn nennir að sýna einhverjum hlýhug, sem honum líkar ekki við.  Til hvers ? það er hægt að smjaðra, og biðja og rella.  En að sýna hlýhug........ nei, fyrir honum þarftu að eiga inneign.   Ég hef undanfarið verið að átta mig á þessu.  Og skynja þenna fallega hug, sem ég finn fyrir.  Og mér líkar hann vel.  Og hjarta mitt fyllist þakklæti, til þeirra sem sýna mér hann, og forsjóninni fyrir að hafa gefið mér tilefni til að geta vænst þess að einhver sýni mér slíkan hug.  Það er sagt að bágt eigi vinalaus maður, og slíkur á svo sannarlega bágt.  En enginn er vinalaus, ef hann hefur ræktað vináttuna við náunga sinn.  Vináttu og kærleika þarf að rækta eins og hvert annað kærleiksblóm, hlú að henni, og leggja sig fram um að eiga innistæðu.  Leggja inn í kærleiksbankann.  Að gefa af sjálfum sér.  Annað sem ég get þakkað forsjóninni fyrir er, að ég er maður hversdagsins.  Ég er almúgakona, svo að það þarf enginn að smjaðra fyrir mér, eða leika neinn leik.  Þeir sem hafa völd, peninga og frægð, verða að búa við það, að vita ekki hvenær vinátta er boðin af góðum huga eða af löngun í vegtyllu, eða viðurkenningu af einhverju tagi.  Enginn þarf að smjaðra fyrir mér, þannig að þeir sem eru mér góðir, eru það af því að þá langar til að vera mér góðir, eða þeir hafa fundið eitthvað í minni persónu, sem gerir það að verkum að þá langar að auðsýna mér velvild og hlýhug.  Eftir því sem ég verð eldri, því vænna þykir mér um slíkt.  Og kann betur að meta það.  Sennilega spilar þarna inn í, að þegar við hverfum héðan, þá förum við eins og við stöndum.  Við tökum ekki með okkur kornhlöðurnar eða peninga.Það sem við getum hugsanlega tekið með okkur yfir móðuna miklu, er einungis kærleikur og væntumþykja.  Ég er þess fullviss að þeirri sál, sem þannig fer, mun vegna betur, og ganga betur að aðlagast nýjum aðstæðum.   Þess vegna mínir kæru gestir, er ég þakklát þegar ég lít yfir hópin í kvöld og sé ykkur öll standa hér, til að fagna með mér og mínum elskulega maka til þrjátíu og fjögurra ára.  Þakklát fyrir að þið skylduð taka frá tíma til að koma og fagna með okkur, og sýna okkur þann hlýhug sem við höfum orðið áskynja.  Ég vil líka þakka þeim sem höfðu samband og gátu ekki verið með okkur hér í kvöld.   

Svo ég segi bara kærlega takk fyrir okkur.  Og megi kvöldið vera öllum ánægjulegt. 

Ég sagði að þessar greinar væru sprottnar af sama meiði.  Þið undrist auðvitað þau orð.  En það sem ég meina er að það þarf að fara saman umburðarlyndi og hlýhugur ef menn ætla að ná tökum á fíkniefnavandanum. 

Í niðurlagi greinarinnar þar sem lögð er áhersla á ábyrgð foreldra vil ég segja þetta.

 Baráttan verður að snúast um leiðir sem minnka líkurnar á því að fíklar verði til. Og íslenskar rannsóknir segja okkur að þær leiðir séu til staðar og séu ekki flóknar. Sú allra mikilvægasta er að foreldrar eyði tíma með börnum sínum, ein klukkustund á dag getur skipt sköpum. Það þarf að halda börnum við íþrótta- og tómstundastörf, og það þarf að forðast áfengi sem allra lengst. Ef lögð er rækt við þessi þrjú atriði eru innan við eins prósents líkur á að ungt fólk ánetjist fíkniefnum. Og takið eftir að lögreglan kemur þarna hvergi við sögu. Eða eins og forsetinn orðaði það: "Forvörnin felst í okkur sjálfum; hvorki foreldrar né samfélagið geta vísað ábyrgðinni á einhverja aðra."  Það virkar afskaplega vel og fallega að segja þetta svona.  En í fyrsta lagi þá hefur íslenskt þjóðfélag ekki boðið foreldrum upp á mikinn tíma með börnum sínum.  Því ef þau eru ekki vinnandi fram á kvöld til að hafa í sig og á, þá eru þeir dauðþreyttir eftir vinnuna, og börnin eru í allskonar íþróttum, dansi og slíku.  ég er ekki að lasta það, en málið er að ekkert foreldri getur neytt börnin til að eiga með þeim ákveðin tíma á dag.  Það er því ekki hægt að setja dæmið upp á þennan hátt.  Við verðum að skoða samfélagið eins og það er.  Samvinna foreldra og skóla er auðvitað góð og nauðsynleg.  Það er hins vegar afar erfitt fyrir foreldra að halda börnum frá áfengi og fíkniefnum. Samfélagið er fljótandi í hvoru tveggja, og allstaðar fólk sem vill koma þeim á bragðið.  Annað sem er áberandi að það virðist ekki skipta máli hvaða þjóðfélagsstöðu fjölskyldan er, þetta leggst jafn á alla.  En meðan kerfið okkar er ekki samvinnufúsara og tekur fljótar á vandanum með afgerandi hætti.  Og hættir að líta á fíkla sem óalandi og óferjandi, þá getum við gleymt því að okkur muni takast að vinna bug á þessum fjanda.  Þar þarf svo sannarlega hlýhug og umburðarlyndi.  Kærleika í stað hörku.  Og kerfiskarlar þurfa að skilgreina upp á nýtt að hverju stefnt er í málefnum fíkla.  Vill kerfið bara losna við þau sem fyrst út í dauðann, eða er einhversstaðar til skilgreint markmið um að reyna að koma þeim aftur til manns?  Fyrr en þessari spurningu hefur verið afdráttarlaust svarað, er ekki hægt að vinna markvisst í málefnum þeirra.  Við eigum því að byrja á að heimta þau svör opinberlega, skýrt og skorinort.